WYCHOWANIE FIZYCZNE

 

Cele kształcenia – wymagania ogólne

 

1. Kształtowanie umiejętności rozpoznawania i oceny własnego rozwoju fizycznego oraz sprawności fizycznej.
2. Zachęcanie do uczestnictwa w rekreacyjnych i sportowych formach aktywności fizycznej.
3. Poznawanie i stosowanie zasad bezpieczeństwa podczas aktywności fizycznej.
4. Kształtowanie umiejętności rozumienia związku aktywności fizycznej ze zdrowiem oraz praktykowania zachowań prozdrowotnych.
5. Kształtowanie umiejętności osobistych i społecznych sprzyjających całożyciowej aktywności fizycznej.

 

Treści kształcenia – wymagania szczegółowe

 

KLASA IV

 

 

1. Rozwój fizyczny i sprawność fizyczna.
   1. W zakresie wiedzy. Uczeń:
      1. rozpoznaje wybrane zdolności motoryczne człowieka;  2) rozróżnia pojęcie tętna spoczynkowego i powysiłkowego; 3) wymienia cechy prawidłowej postawy ciała.

 

 

2. W zakresie umiejętności. Uczeń:
   1. dokonuje pomiarów wysokości i masy ciała oraz z pomocą nauczyciela interpretuje wyniki;
   2. mierzy tętno przed i po wysiłku oraz z pomocą nauczyciela interpretuje wyniki;
   3. wykonuje próbę siły mięśni brzucha oraz gibkości kręgosłupa;
   4. demonstruje po jednym ćwiczeniu kształtującym wybrane zdolności motoryczne; 5) wykonuje ćwiczenia wspomagające utrzymywanie prawidłowej postawy ciała.

 

2. Aktywność fizyczna.
   1. W zakresie wiedzy. Uczeń:
      1. opisuje sposób wykonywania poznawanych umiejętności ruchowych;
      2. opisuje zasady wybranej regionalnej zabawy lub gry ruchowej; 
      3. rozróżnia pojęcia technika i taktyka;
      4. wymienia miejsca, obiekty i urządzenia w najbliższej okolicy, które można wykorzystać do aktywności fizycznej;
      5. wyjaśnia co symbolizują flaga i znicz olimpijski, rozróżnia pojęcia olimpiada i igrzyska olimpijskie.
   2. W zakresie umiejętności. Uczeń:
      1. wykonuje i stosuje w grze: kozłowanie piłki w miejscu i ruchu, prowadzenie piłki nogą, podanie piłki oburącz i jednorącz, rzut piłki do kosza z miejsca, rzut  i strzał piłki do bramki z miejsca, odbicie piłki oburącz sposobem górnym;
      2. uczestniczy w minigrach;
      3. organizuje w gronie rówieśników wybraną zabawę lub grę ruchową, stosując przepisy w formie uproszczonej;
      4. uczestniczy w wybranej regionalnej zabawie lub grze ruchowej;
      5. wykonuje przewrót w przód z różnych pozycji wyjściowych;
      6. wykonuje dowolny układ gimnastyczny lub taneczny w oparciu o własną ekspresję ruchową;
      7. wykonuje bieg krótki ze startu wysokiego;
      8. wykonuje marszobiegi w terenie;
      9. wykonuje rzut z miejsca i z krótkiego rozbiegu lekkim przyborem; 10) wykonuje skok w dal z miejsca i z krótkiego rozbiegu.

 

3. Bezpieczeństwo w aktywności fizycznej.
   1. W zakresie wiedzy. Uczeń:
      1. zna regulamin sali gimnastycznej i boiska sportowego;
      2. opisuje zasady bezpiecznego poruszania się po boisku; 
      3. wymienia osoby, do których należy zwrócić się o pomoc w sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia.
   2. W zakresie umiejętności. Uczeń:
      1. respektuje zasady bezpiecznego zachowania się podczas zajęć ruchowych;
      2. wybiera bezpieczne miejsce do zabaw i gier ruchowych;
      3. posługuje się przyborami sportowymi zgodnie z ich przeznaczeniem; 4) wykonuje elementy samoochrony przy upadku, zeskoku.
4. Edukacja zdrowotna. 
   1. W zakresie wiedzy. Uczeń:
      1. opisuje jakie znaczenie ma aktywność fizyczna dla zdrowia;
      2. opisuje piramidę żywienia i aktywności fizycznej;
      3. opisuje zasady zdrowego odżywiania;
      4. opisuje zasady doboru stroju do warunków atmosferycznych w trakcie zajęć ruchowych.
   2. W zakresie umiejętności. Uczeń:
      1. przestrzega zasad higieny osobistej i czystości odzieży;
      2. przyjmuje prawidłową postawę ciała w różnych sytuacjach.

 

KLASY V i VI

 

1. Rozwój fizyczny i sprawność fizyczna.
   1. W zakresie wiedzy. Uczeń:
      1. wymienia kryteria oceny wytrzymałości w odniesieniu do wybranej próby testowej (np. test Coopera);
      2. wymienia kryteria oceny siły i gibkości w odniesieniu do wybranej próby testowej (np. siły mięśni brzucha, gibkości dolnego odcinka kręgosłupa); 3) wskazuje grupy mięśniowe odpowiedzialne za prawidłową postawę ciała.
   2. W zakresie umiejętności. Uczeń:
      1. wykonuje próby sprawnościowe pozwalające ocenić wytrzymałość tlenową, siłę  i gibkość oraz z pomocą nauczyciela interpretuje uzyskane wyniki;
      2. demonstruje            ćwiczenia        wzmacniające             mięśnie            posturalne       i         ćwiczenia gibkościowe, indywidualne i z partnerem;
      3. demonstruje ćwiczenia rozwijające zdolności koordynacyjne wykonywane indywidualnie i z partnerem.

 

2. Aktywność fizyczna.
   1. W zakresie wiedzy. Uczeń:
      1. wymienia podstawowe przepisy wybranych sportowych i rekreacyjnych gier zespołowych; 
      2. opisuje zasady wybranej gry rekreacyjnej pochodzącej z innego kraju europejskiego;
      3. opisuje podstawowe zasady taktyki obrony i ataku w wybranych grach zespołowych;
      4. wymienia rekomendacje aktywności fizycznej dla swojego wieku (np. Światowej Organizacji Zdrowia lub Unii Europejskiej);
      5. definiuje pojęcie rozgrzewki i opisuje jej zasady;
      6. rozumie i opisuje ideę starożytnego i nowożytnego ruchu olimpijskiego.
   2. W zakresie umiejętności. Uczeń:
      1. wykonuje i stosuje w grze: kozłowanie piłki w ruchu ze zmianą tempa i kierunku, prowadzenie piłki nogą ze zmianą tempa i kierunku, podanie piłki oburącz  i jednorącz w ruchu, rzut piłki do kosza z biegu po kozłowaniu (dwutakt), rzut 

i strzał piłki do bramki w ruchu, odbicie piłki oburącz sposobem górnym  i dolnym, rozegranie „na trzy”, zagrywkę ze zmniejszonej odległości, rzut  i chwyt ringo;

2. uczestniczy w minigrach oraz grach szkolnych i uproszczonych;
3. uczestniczy w grze rekreacyjnej pochodzącej z innego kraju europejskiego;
4. organizuje w gronie rówieśników wybraną grę sportową lub rekreacyjną;
5. wykonuje przewrót w przód z marszu oraz przewrót w tył z przysiadu;
6. wykonuje wybrane inne ćwiczenie zwinnościowo-akrobatyczne (np. stanie na rękach lub na głowie z asekuracją, przerzut bokiem);
7. wykonuje układ ćwiczeń zwinnościowo-akrobatycznych z przyborem lub bez;
8. wykonuje dowolny skok przez przyrząd z asekuracją;
9. wykonuje proste kroki i figury tańców regionalnych i nowoczesnych;
10. wybiera i pokonuje trasę biegu terenowego;
11. wykonuje bieg krótki ze startu niskiego;
12. wykonuje rzut małą piłką z rozbiegu;
13. wykonuje skok w dal po rozbiegu oraz skoki przez przeszkody; 14) przeprowadza fragment rozgrzewki.

 

3. Bezpieczeństwo w aktywności fizycznej.
   1. W zakresie wiedzy. Uczeń:
      1. wyjaśnia, dlaczego należy przestrzegać ustalonych reguł w trakcie rywalizacji sportowej;
      2. omawia sposoby postępowania w sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia;
      3. wymienia zasady bezpiecznego korzystania ze sprzętu sportowego;
      4. omawia zasady bezpiecznego zachowania się nad wodą i w górach w różnych porach roku.
   2. W zakresie umiejętności. Uczeń:
      1. stosuje zasady asekuracji podczas zajęć ruchowych;
      2. korzysta bezpiecznie ze sprzętu i urządzeń sportowych; 3) wykonuje elementy samoobrony (np. zasłona, unik, pad).

 

4. Edukacja zdrowotna. 
   1. W zakresie wiedzy. Uczeń:
      1. wyjaśnia pojęcie zdrowia;
      2. opisuje pozytywne mierniki zdrowia; 
      3. wymienia zasady i metody hartowania organizmu;
      4. omawia sposoby ochrony przed nadmiernym nasłonecznieniem i niską temperaturą;
      5. omawia zasady aktywnego wypoczynku zgodne z rekomendacjami aktywności fizycznej dla swojego wieku (np. WHO lub UE).
   2. W zakresie umiejętności. Uczeń:
      1. wykonuje ćwiczenia kształtujące nawyk prawidłowej postawy ciała w postawie stojącej, siedzącej i leżeniu oraz w czasie wykonywania różnych codziennych czynności;
      2. wykonuje ćwiczenia oddechowe i inne o charakterze relaksacyjnym;
      3. podejmuje aktywność fizyczną w różnych warunkach atmosferycznych.

 

KLASY VII i VIII

 

1. Rozwój fizyczny i sprawność fizyczna.
   1. W zakresie wiedzy. Uczeń:
      1. wyjaśnia, jakie zmiany zachodzą w budowie ciała i sprawności fizycznej  w okresie dojrzewania płciowego;
      2. wymienia testy i narzędzia do pomiaru sprawności fizycznej; 
      3. wskazuje zastosowanie siatek centylowych w ocenie własnego rozwoju fizycznego.
   2. W zakresie umiejętności. Uczeń:
      1. dokonuje pomiarów wysokości i masy ciała oraz samodzielnie interpretuje wyniki;
      2. wykonuje    wybrane          próby   kondycyjnych             i           koordynacyjnych        zdolności motorycznych;
      3. ocenia i interpretuje poziom własnej sprawności fizycznej;
      4. demonstruje zestaw ćwiczeń kształtujących wybrane zdolności motoryczne; 5) demonstruje zestaw ćwiczeń kształtujących prawidłową postawę ciała.

 

2. Aktywność fizyczna.
   1. W zakresie wiedzy. Uczeń:
      1. omawia zmiany zachodzące w organizmie podczas wysiłku fizycznego;
      2. wskazuje korzyści wynikające z aktywności fizycznej w terenie;
      3. wskazuje możliwości wykorzystania nowoczesnych technologii do oceny dziennej aktywności fizycznej;
      4. charakteryzuje nowoczesne formy aktywności fizycznej (np. pilates, zumba, nordic walking);
      5. opisuje zasady wybranej formy aktywności fizycznej spoza Europy; 6) wyjaśnia ideę olimpijską, paraolimpijską i olimpiad specjalnych.
   2. W zakresie umiejętności. Uczeń:
      1. wykonuje i stosuje w grze techniczne i taktyczne elementy gier: w koszykówce, piłce ręcznej i piłce nożnej: zwody, obronę „każdy swego”, w siatkówce: wystawienie, zbicie i odbiór piłki; ustawia się prawidłowo na boisku w ataku i obronie;
      2. uczestniczy w grach szkolnych i uproszczonych jako zawodnik i jako sędzia;
      3. planuje szkolne rozgrywki sportowe według systemu pucharowego i „każdy z każdym”;
      4. uczestniczy w wybranej formie aktywności fizycznej spoza Europy;
      5. wykonuje wybrane ćwiczenie zwinnościowo-akrobatyczne (np. stanie na rękach lub na głowie z asekuracją, przerzut bokiem, piramida dwójkowa lub trójkowa);
      6. planuje i wykonuje dowolny układ gimnastyczny; 
      7. opracowuje i wykonuje indywidualnie, w parze lub w zespole dowolny układ tańca z wykorzystaniem elementów nowoczesnych form aktywności fizycznej;
      8. wybiera i pokonuje trasę biegu terenowego z elementami orientacji w terenie;
      9. wykonuje przekazanie pałeczki w biegu sztafetowym;
      10. wykonuje skok w dal po rozbiegu z odbicia ze strefy lub belki oraz skoki przez przeszkody techniką naturalną;
      11. diagnozuje własną, dzienną aktywność fizyczną, wykorzystując nowoczesne technologie (np. urządzenia monitorujące, aplikacje internetowe); 12) przeprowadza rozgrzewkę w zależności od rodzaju aktywności.

 

3. Bezpieczeństwo w aktywności fizycznej.
   1. W zakresie wiedzy. Uczeń:
      1. wymienia najczęstsze przyczyny oraz okoliczności wypadków i urazów w czasie zajęć ruchowych, omawia sposoby zapobiegania im;
      2. wskazuje zagrożenia związane z uprawianiem niektórych dyscyplin sportu.
   2. W zakresie umiejętności. Uczeń:
      1. stosuje zasady samoasekuracji i asekuracji;
      2. potrafi zachować się w sytuacji wypadków i urazów w czasie zajęć ruchowych.

 

4. Edukacja zdrowotna. 
   1. W zakresie wiedzy. Uczeń:
      1. wymienia czynniki, które wpływają pozytywnie i negatywnie na zdrowie i samopoczucie, oraz wskazuje te, na które może mieć wpływ;
      2. omawia sposoby redukowania nadmiernego stresu i radzenia sobie z nim w sposób konstruktywny;
      3. omawia konsekwencje zdrowotne stosowania używek i substancji psychoaktywnych w odniesieniu do podejmowania aktywności fizycznej; 
      4. wymienia przyczyny i skutki otyłości oraz nieuzasadnionego odchudzania się i używania sterydów w celu zwiększenia masy mięśni;
      5. wyjaśnia wymogi higieny wynikające ze zmian zachodzących w organizmie w okresie dojrzewania.
   2. W zakresie umiejętności. Uczeń:
      1. opracowuje rozkład dnia, uwzględniając proporcje między pracą a wypoczynkiem, wysiłkiem umysłowym a fizycznym, rozumiejąc rolę wypoczynku w efektywnym wykonywaniu pracy zawodowej;
      2. dobiera rodzaj ćwiczeń relaksacyjnych do własnych potrzeb;
      3. demonstruje ergonomiczne podnoszenie i przenoszenie przedmiotów o różnej wielkości i różnym ciężarze.

 

Klasy IV–VIII

 

Kompetencje społeczne. Uczeń:

1. uczestniczy w sportowych rozgrywkach klasowych w roli zawodnika, stosując zasady „czystej gry”: szacunku dla rywala, respektowania przepisów gry, podporządkowania

się decyzjom sędziego, potrafi właściwie zachować się w sytuacji zwycięstwa i porażki, podziękować za wspólną grę;

2. pełni rolę organizatora, sędziego i kibica w ramach szkolnych zawodów sportowych; 3) wyjaśnia zasady kulturalnego kibicowania;
4. wyjaśnia, jak należy zachować się w sytuacjach związanych z aktywnością taneczną;
5. omawia znaczenie dobrych relacji z innymi ludźmi, w tym z rodzicami oraz rówieśnikami tej samej i odmiennej płci;
6. identyfikuje swoje mocne strony, budując poczucie własnej wartości, planuje sposoby rozwoju oraz ma świadomość słabych stron, nad którymi należy pracować;
7. wykazuje umiejętność adekwatnej samooceny swoich możliwości psychofizycznych;
8. wykazuje kreatywność w poszukiwaniu rozwiązań sytuacji problemowych;
9. współpracuje w grupie szanując poglądy i wysiłki innych ludzi, wykazując asertywność i empatię;
10. motywuje innych do udziału w aktywności fizycznej, ze szczególnym uwzględnieniem osób o niższej sprawności fizycznej i specjalnych potrzebach edukacyjnych (np. osoby niepełnosprawne, osoby starsze).

 

 

Warunki i sposób realizacji 

 

Szkoła zapewnia warunki realizacji określonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej wymagań szczegółowych, które należy traktować jako wskaźniki rozwoju dyspozycji osobowych niezbędnych do realizacji celów kształcenia na danym etapie edukacyjnym. 

 

W podstawie programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej wymagania szczegółowe odnoszą się do zajęć prowadzonych w następujących blokach tematycznych:

 

1. Rozwój fizyczny i sprawność fizyczna.

W tym bloku tematycznym zawarto treści związane z diagnozowaniem i interpretowaniem rozwoju fizycznego i sprawności fizycznej. Pomiar sprawności fizycznej nie powinien być kryterium oceny z przedmiotu wychowanie fizyczne. Powinien służyć do wskazania mocnych i słabych przejawów sprawności ucznia w celu planowania dalszego jej rozwoju. Podkreśla się znaczenie tych zagadnień w kontekście zdrowia, a nie oceny z przedmiotu wychowanie fizyczne. Zwraca się uwagę na rozróżnienie pojęć diagnozowanie i ocenianie. 

 

2. Aktywność fizyczna.

W tym bloku tematycznym zawarto treści dotyczące indywidualnych i zespołowych form rekreacyjno-sportowych. Układ treści uwzględnia zasadę stopniowania trudności i rozwój psychofizyczny ucznia. Treści obszaru wzbogacono o nowoczesne formy ruchu, aktywności fizyczne z innych krajów europejskich oraz wykorzystanie nowoczesnych technologii w celu monitorowania i planowania aktywności fizycznej. 

 

 

3. Bezpieczeństwo w aktywności fizycznej.

W tym bloku tematycznym zawarto treści dotyczące organizacji bezpiecznego miejsca ćwiczeń, doboru i wykorzystania sprzętu sportowego, począwszy od bezpiecznych działań związanych z własną osobą, przez wspólne formy działania do świadomości odpowiedzialności za zdrowie innych.

 

4. Edukacja zdrowotna.

W tym bloku tematycznym zawarto treści dotyczące zdrowia i jego diagnozowania w kontekście przeciwdziałania chorobom cywilizacyjnym. Łączenie treści z tego bloku z wdrażaniem kompetencji społecznych sprzyja rozwijaniu poczucia odpowiedzialności za zdrowie własne i innych ludzi, wzmacnianiu poczucia własnej wartości i wiary w swoje możliwości. Treści w tym bloku wzmacniają znaczenie aktywnego i zdrowego trybu życia w celu jak najdłuższego zachowania sprawności i zdrowia.

 

Kompetencje społeczne.

W tym bloku tematycznym zawarto treści dotyczące rozwijania w toku uczenia się zdolności kształtowania własnego rozwoju oraz autonomicznego i odpowiedzialnego uczestniczenia  w życiu społecznym, z uwzględnieniem etycznego kontekstu własnego postępowania. 

 

Wychowanie fizyczne powinno być prowadzone w sali sportowej, w specjalnie przygotowanym pomieszczeniu zastępczym bądź na boisku szkolnym. Szczególnie istotne są zajęcia ruchowe na zewnątrz budynku szkolnego, w środowisku naturalnym, również  w okresie jesienno-zimowym. Szkoła w miarę możliwości powinna zapewnić urządzenia  i sprzęt sportowy niezbędny do zdobycia przez uczniów umiejętności i wiadomości oraz kompetencji społecznych określonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej.

 

Realizacja podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej  z przedmiotu wychowanie fizyczne w bloku tematycznym edukacja zdrowotna powinna być dostosowana do potrzeb uczniów (po przeprowadzeniu diagnozy tych potrzeb) oraz do możliwości organizacyjnych szkoły. Warunkiem skuteczności realizacji tego bloku jest integrowanie treści z innymi przedmiotami, w tym np. biologią, wychowaniem do życia  w rodzinie, wiedzą o społeczeństwie, edukacją dla bezpieczeństwa. Wymaga to współdziałania nauczycieli różnych przedmiotów, współpracy z pielęgniarką albo higienistką szkolną oraz z rodzicami. Niezbędne jest także skoordynowanie tych zajęć z programami edukacyjnymi dotyczącymi zdrowia i profilaktyki zachowań ryzykownych lub chorób, oferowanymi szkołom przez różne podmioty. 

 

Do realizacji treści nauczania przedmiotu wychowanie fizyczne, należy włączać uczniów czasowo lub częściowo zwolnionych z ćwiczeń fizycznych. Dotyczy to kompetencji z zakresu wiedzy w każdym bloku tematycznym oraz wybranych kompetencji z zakresu umiejętności ze szczególnym uwzględnieniem bloku edukacja zdrowotna.

 

W trosce o prawidłowy rozwój ucznia nie należy zapominać o działaniach szkoły wspomagających korygowanie i kompensowanie występujących u dzieci wad postawy.